فهرست محتوا
به افرادی که باید ساعت ها در تختخواب خود در حال استراحت باشند و توان حرکتی محدود و کم دارند، توصیه می شود از تشک برای زخم بستر استفاده کنند. کاری که این نوع از کالاهای خواب طبی انجام می دهند، این است که در هنگام خوابیدن شخص فشار به پوست را به حداقل می رسانند. با کاهش اصطکاک میان پوست و سطح خواب، زخم های بدن بیماران زودتر تسکین می یابند و تشدید نمی شوند.
این زخم ها در بخش های مختلف بدن مانند گردن، شانه، آرنج، ستون فقرات، لگن، پشت و ساق پا ایجاد می شوند. شرایط پزشکی افرادی که بیشتر در معرض خطر این عارضه هستند، باعث می شود توانایی آن ها برای تغییر وضعیت محدود باشد و مجبور شوند بیشتر وقت خود را روی تخت یا صندلی بگذرانند. بد نیست ابتدا برای شما، توضیحات کامل تری درباره این بیماری فراگیر دهیم و سپس، به بررسی ویژگی ها و مدل های مختلف تشک های مناسب برای درمان آن ها بپردازیم.
زخم دکوبیتوس (بستر) چیست؟
آسیب هایی که در اثر استراحت مداوم فرد بیمار یا سالمند به صورت نشسته یا خوابیده به پوست و بافت زیرین آن وارد می شود، زخم دکوبیتوس ( Decubitus ) نام می گیرد. این آسیب ها، ناشی از فشار طولانی مدتی است که به پوست وارد می شود و اغلب روی پوستی ایجاد می گردند که نواحی استخوانی بدن مانند پاشنه پا، مچ پا، باسن و دنبالچه را می پوشاند. وقتی فشار روی نقاطی از بدن بیشتر شود، رسیدن خون به آن قسمت را دچار مشکل می کند و به مرور باعث ایجاد زخم می گردد. این مشکل هم مانند هر بیماری دیگری، شدت و ضعف دارد. زخم بستر بر اساس عمق، شدت و سایر ویژگی ها، در مراحل مختلفی دسته بندی می شود. درجه آسیب به پوست و بافت، شامل تغییر در رنگ پوست در مراحل ابتدایی و در مراحل پیشرفته، آسیب های حاد شامل آسیب به عضلات و استخوان است.
در افرادی که طولانی مدت از ویلچر استفاده می کنند، این زخم در این نواحی ممکن است نمایان شوند: دنبالچه یا باسن، شانه ها و ستون فقرات، پشت بازوها، پاها. افرادی که باید در رختخواب بمانند، دچار زخم در این بخش ها می گردند: کمر، کناره های سر، شانه ها، باسن، دنبالچه، پاشنه پا، مچ پا، پشت زانو.
علائم نشان دهنده وجود این عارضه، عبارت هستند از:
- پوست قرمز شده و وقتی انگشتمان را روی آن ناحیه می گذاریم، رنگ آن ناحیه به سرعت به حالت عادی برنمی گردد.
- احتمال دارد زخم کمی باز شده و همراه با کمی درد یا بروز تاول باشد.
- ممکن است رنگ بافت کنار زخم تغییر کند.
- چون بافت های زیرین پوست صدمه خورده، فرم زخم حالتی مانند دهانه آتشفشان پیدا می کند.
- زخم عفونت می کند و از آن چرک بیرون می زند. در این مرحله، احتمالا بخشی از تاندون یا ماهیچه یا استخوان به چشم می خورد.
- قسمت دارای زخم، متورم است.
- با لمس کردن بخش آسیب دیده، احساس گرما یا سرمای غیر معمول خواهیم داشت.
- احتمال بروز تب در بیمار مبتلا به این مشکل است.
این زخم ها، ممکن است در طی چند ساعت یا چند روز ایجاد شوند. اگر علائم هشداردهنده بالا را مشاهده کردید، موقعیت بدنتان را در حین نشستن یا دراز کشیدن تغییر دهید تا فشار وارده بر آن ناحیه کاهش یابد. اگر در عرض 24 تا 48 ساعت بهبودی مشاهده نکردید، به پزشک مراجعه کنید. بیشتر این زخم ها، با درمان های پیشرفته و خاص بهبود می یابند و برخی دیگر، به طور کامل خوب نمی شوند. شما می توانید اقداماتی را برای کمک به پیشگیری از این عارضه ها و کمک به بهبود آن ها انجام دهید. یکی از این روش ها، همان خرید تشک برای زخم بستر است.
انواع تشک زخم بستر
این نوع تشک ارتوپدیک، توسط پزشکان و متخصصان مراقبت های بهداشتی توصیه می شود و شما می توانید آن را با خیالی آسوده برای درمان انواع زخم های بدن استفاده کنید. این کالای خواب مانند سایر انواع، مدل های گوناگونی دارد. انتخاب بین این گزینه ها، بستگی به مواردی دارد مثل: شرایط بدنی، احتیاجات هر فرد و میزان بودجه ای که برای خرید این محصول در نظر گرفته اید. در ادامه، بهترین و مهم ترین مدل های این کالاها را برای شما شرح می دهیم:
تشک مواج تخم مرغی
اگر به شکل و ظاهر این محصول دقت کنید، متوجه دلیل نامگذاری آن می شوید. سلول های هوایی که در سطح خواب این وسیله می بینید، حالتی شبیه به شانه تخم مرغ دارند. با استفاده از این محصولات، شاهد توزیع فشار ایده آل در سطح خواب هستیم. این مدل از محصولات، نسبت به سایر مدل تشک های ارتوپدیک مخصوص زخم بستر قیمت پایین تری دارند و برای افرادی مناسب هستند که وزنشان تا حدود 100 کیلوگرم می رسد. توزیع یکنواخت وزن روی این مدل کالای خواب به ویژه در بخش های دارای استخوان بدن، از آسیب بیشتر به بافت های نرم و زخم شدن بدن و پوست جلوگیری می کنند.
تشک مواج سلولی
این کالای خواب ارتوپدیک، برای بیماران و افرادی مناسب است که نیاز به یک تشک طبی برای درمان زخم دکوبیتوس دارند که در طولانی مدت (بیشتر از یک سال) قابل استفاده باشد. ضخامت این وسیله، از مدل تخم مرغی بیشتر است و وزن بالای 100 کیلوگرم را هم می تواند تحمل کند. این محصول، از ایجاد سر و صدا و ارزش اضافی در زمان خواب و استراحتی بیمار جلوگیری می کند و با کمک به گردش خون بهتر در بدن، از به وجود آمدن زخم ها یا تشدید آن ها جلوگیری می نماید.
تشک بیمارستانی
تشک های مورد استفاده در بیمارستان ها، ساده ترین نوع کالاهای خواب مخصوص درمان هستند و وزن کمی نسبت به سایر همتاهای خود دارند. با وجود کم بودن وزن و سَبُک بودن، این محصولات از مقاومت بالایی در برابر فشار وزن برخوردار است. نکته مهم دیگر درباره این محصولات، قابلیت جدا شدن رویه و امکان شستشوی آن است. این رویه ضد آب، معمولا به وسیله زیپ روی محصول فیکس می شود و لطافت و کیفیت بالایی دارد. این کالاهای خواب تا حدی تکان و جنبشی را که به خاطر حرکت پیش می آید، جذب می کنند. اگر میزان هزینه ای که برای خرید این وسایل می خواهید کنید هم برایتان مهم است، باید بگوییم که این کالا قیمت مناسبی دارد.
تشک مواج لیزری
این مدل از محصولات، طراحی ویژه و تخصصی دارند و دارای یک سامانه هشدار هستند. با وجود حفره هایی که در لایه های بالایی تعبیه شده، جریان هوا در سطح آن ها به خوبی انجام شده و مانع از پیشرفت بیماری می شود. می توان گفت که این تشک سنسوری، با ایجاد تهویه مناسب و از بین بردن رطوبت، به مهار گسترش زخم ها منجر می گردد. این کالای خواب که می توانیم آن را مدرن ترین محصول برای درمان دکوبیتوس به حساب آوریم، به دلیل ویژگی های خاص و امکانات کاربردی خود نسبت به سایر مدل ها قیمت بالاتری دارد.
لازم به ذکر است که بیشتر محصولاتی که در بالا از آن ها نام بردیم، دارای خاصیت ضد تعریق هستند. این مسئله، به واسطه طراحی منحصر به فرد است که سبب می شود جریان هوا در محصول به خوبی انجام شود. در نتیجه، دمای بدن تنظیم شده و تجمع گرما و رطوبت در طول شب کم می شود. همچنین بیان این نکته ضروری است که این محصولات دارای سایز استاندارد یک نفره 90*200 سانتی متر هستند.
توجه داشته باشید که اگر با استفاده از تشک های مخصوص زخم بستر همچنان شاهد بروز یا تشدید زخم بودید، باید فورا برای بیمار پزشک خبر کنید یا او را به مرکز درمانی منتقل کنید تا از ایجاد عفونت جلوگیری به عمل آورید. در مراحل پیشرفته این عارضه، احتمالا بیمار محتاج عمل جراحی هم می شود.
چگونه تشک مواج را آماده استفاده نماییم؟
ابتدا باید آن باز کرده، روی تخت خواب و یا روی یک سطح صاف بیندازید و شلنگ را به بخش پمپ باد متصل نمایید. پمپ را به برق زده، روشن کرده و درجه را روی حداکثر می گذارید. محصول، آرام آرام شروع به پُر شدن از باد می کند تا سلول ها سطح خواب مناسبی ایجاد نمایند. با خواباندن بیمار روی این کالای خواب، می توانید از کم یا زیاد بودن میزان باد داخل سلول ها یا برآمدگی های تخم مرغ شکل اطمینان حاصل کنید.
ویژگی های تشک برای زخم بستر
کالاهای خوابی که برای کاهش علائم بیماری های پوستی استفاده می شوند، باید خصوصیت هایی داشته باشند تا آن ها را بتوان محصولی کاربردی حساب کرد:
- شاید به نظر برسد این وسایل، باید خیلی نرم و یا زیادی قرص و محکم باشند. اینطور نیست؛ تشک مناسب، کاملا به لحاظ درجه سفتی متعادل است؛ نه خیلی سفت و نه بیش از اندازه نرم.
- همانطور که در بخش هایی از این متن عنوان شد، در بیشتر مدل های این محصولات برای درمان امراض پوستی معمولا خاصیت ضد تعریق دیده می شود. با این حال، حتما از وجود این خاصیت در کالای خواب مطمئن شوید و از فروشنده درباره اش بپرسید؛ چون شخصی که از این کالای خواب استفاده می کند، قرار است ساعت ها روی تخت دراز بکشد.
- هنگام خرید چنین وسیله ای، دقت کنید که اندازه آن بلندتر از قد شخص بوده و طول و عرض مناسب برای خوابیدن شخص را هم داشته باشد.
- هر کدام از انواع تشک های این دسته بندی، برای مدت زمان مشخصی کاربرد دارند؛ کالا را بر اساس کوتاه مدت یا بلند مدت بودن دوره نقاهت و استراحت خودتان یا فرد استفاده کننده انتخاب کنید.
- شدت زخم هم در انتخاب نوع کالاهای خواب مورد استفاده برای درمان زخم های بیمار مهم است؛ بعضی از این محصولات، برای زخم های درجه دو و سه مناسب اند و برخی دیگر، برای درجه های دیگر.
- تاب آوری و تحمل سنگینی هم از شاخصه هایی است که باید مورد توجه قرار گیرد. بعضی از این محصولات، برای افراد سبک وزن مناسب هستند و بعضی دیگر، برای اشخاص سنگین وزن.
- طبیعتا این تشک ها ، نیاز به مراقبت دارند. هنگام خرید، از امکان و نحوه شستشوی آن ها مطلع شوید.
مراقبت از زخم بستر
بخش مهمی از آنچه که در کنترل و پیشگیری از پیشرفت بیماری وجود دارد، وارد نشدن فشار و ممانعت از اصطکاک زیاد پوست با سطح است. به نوعی این، همان خاصیت تشک مناسب برای انواع درجه زخم ها است. در نتیجه اولین موضوعی که باید مورد توجه قرار گیرد، این است که به محل زخم فشار نیاورید. چنانچه به پهلو می خوابید، فشار را از استخوان لگن که با سطح در تماس است را با استفاده از یک بالش مناسب بردارید.
یکی دیگر از تکنیک ها و روش های ساده ای که به بیمار موقع استراحت کمک می کند، جابجا شدن است؛ اجازه ندهید بدنتان برای مدت طولانی، در یک حالت باقی بماند. با یک حرکت و تغییر وضعیت، فشار و اصطکاک را به راحتی به حداقل برسانید (توصیه می شود هر دو ساعت یک بار این کار را انجام دهید).
یکی از پرسش هایی متداول افرادی که درگیر زخم بستر هستند، این است که چه زمانی این زخم بهبود پیدا می کند؟ کمی صبور باشید. اجازه بدهید مدتی از شروع مراقبت ها بگذرد و بعد محل زخم را بررسی کنید. کاهش شدت زخم و همچنین کاهش ترشحات، به معنی روند مثبت بهبودی است.
پیشگیری از بروز زخم بستر
برمی گردیم به همان جمله معروف و کلیشه ای پیشگیری بهتر از درمان است. روند درمان و بهبود این بیماری های پوستی، چندان سریع نیست و با توجه به نقاطی از بدن که درگیر این مشکل می شوند، زندگی معمول را بر بیمار دشوار می کند؛ طوری که حتی نشستن هم ممکن است اذیت کننده باشد. پس بهتر است پیش از اینکه درگیر چنین مسئله ای شویم و کار به استفاده از تشک برای زخم بستر برسد، به فکر پیشگیری باشیم. جدا از مواردی که پیشتر گفته شد، می توانید راه های زیر را هم امتحان کنید:
- نوشیدن مایعات به اندازه لازم
- مراقبت کردن مرتب از پوست (مثلا اگر پوستتان خشک است، به آن کرم مرطوب کننده بزنید.)
- ورزش کردن (حتی اگر در تخت هستید.)
- دوری از سیگار
- مدیریت و کاهش اضطراب
- در معرض هوای خشک و سرد نبودن
- در حمام به جای آب داغ، با آب ملایم و ولرم بدنتان را بشویید.
استفاده از بالش برای پیشگیری از زخم بستر
برای کم کردن فشار روی بدن هنگام خوابیدن، می توانید چند بالش در قسمت های مختلف بگذارید. کارشناسان حوزه درمان، پیشنهاد می کنند که بالش ها را به این ترتیب قرار دهید: زیر آرنج، زیر پاشنه و زیر شانه. چنانچه شخص به سمت کنار و پهلو خوابیده، یک بالش را بین زانوها و یکی را بین دو مچ پا بگذارید. پس در کنار تشک مناسب درمان دکوبیتوس ، می توانید از بالش طبی هم استفاده کنید.
کدام عضو بدن، بیشتر در معرض زخم است؟
شاید در تصور عامه مردم، چنین به نظر برسد که زخم بستر تنها در یک یا دو نقطه از بدن ایجاد می شود؛ اما اینطور نیست. در اشخاصی که بیشتر وقت در حالت درازکش و خوابیده هستند، این نواحی درگیر می شود: پشت سر، دو سمت سر، استخوان دنبالچه، شانه، مفصل ران و پاشنه پا. کسانی که روی صندلی چرخدار می نشینند، ممکن است نواحی دیگری از بدنشان دچار زخم شود مثل: استخوان شانه، پشت بازو، ستون فقرات، استخوان دنبالچه و باسن و پشت پاها.
