فهرست محتوا
می خواهم از یک شعبده بازی ، از یک جادو حرف بزنم ؛ چیزی فراتر از درآوردن خرگوش از کلاه، چیزی بیشتر از تبدیل پارچه به کبوتر. از اینکه می شود با کسی حرف زد بدون آنکه کسی را کنارمان داشته باشیم ، می شود از حالی منقلب و پر استرس به آرامش ذهنی رسید، می شود به فرانسه و آمریکا رفت بی اینکه قدم از قدم برداشت ، می شود غصه کسی را خورد که اصلا در این دنیا نیست و می شود عاشق شد حتی وقتی که فرد دلخواهمان را پیدا نکرده باشیم. دارم از جادوی کتاب حرف می زنم. هرچند این چیزها که گفتم فقط بخش کوچکی از آن شعبده ای است که کتاب برای ما رو می کند. اینجا می خواهم به ذره دیگری از این جادو اشاره کنم؛ اینکه کتاب خواندن پیش از خواب چه تاثیری روی ما می گذارد و چرا توصیه می شود شب ها کتاب بخوانیم.
وارد بهشت شوید
اگر اهل کتاب خواندن باشید احتمالا اسم خورخه لوئیس بورخس، نویسنده مطرح آرژانتینی را شنیده اید. او در یکی از مصاحبه هایش گفت: «اکثر آدم ها بهشت را به شکل باغی سبز و خرم تجسم می کنند اما در نظر من بهشت یعنی احاطه شدن با کتاب.» شاید این بهترین تعریفی است که می شود از دنیای کتاب ها و داستان ها داشت. جایی که خیال و واقعیت در هم تنیده می شوند، فاصله های فیزیکی از بین می رود و به دنیای دیگری پا می گذاریم. خوبی اش این است که کتاب در مقایسه با سایر محصولات فرهنگی و هنری قیمت بالایی ندارد؛ به ویژه امروز که با وجود برنامه های موبایلی، هم هزینه کتاب خواندن به شدت پایین آمده و هم هزاران هزار کتاب در دسترس ما است. خلاصه اینکه بهانه ای برای کتاب نخواندن وجود ندارد مگر اینکه بخواهید خودتان را از این نعمت بی نصیب کنید!
تاثیر کتاب خواندن قبل از خواب
اگر دنبال جوابی مختصر و مفید برای این پرسش هستید که چرا توصیه می شود قبل از خواب کتاب بخوانیم، باید در یک جمله دو کلمه ای بگویم چون خوب است! حالا اگر کمی بیشتر حوصله داشته باشید و بخواهید به طور دقیق بدانید دلیل این «خوب بودن» چیست، برایتان می گویم که چطور کلمه ها حال ما را خوب می کنند.
بازگشت به عادتی قدیمی
انسان قرن هاست که عادت دارد شب قبل از خواب کتاب بخواند؛ مگر تعریف کردن و شنیدن قصه چیزی مشابه کتاب خواندن نیست؟! درست است که دستگاه چاپ همین دو سه قرن پیش اختراع شد اما آدمیزاد از وقتی خودش را شناخت، شروع به روایت قصه کرد. تمام افسانه های شفاهی و آنها که امروز روی کاغذ آمده اند، ریشه در همین روایت ها دارند.
مطالعه کتاب به چند طریق به بهبود کم خوابی و کاهش زمان به خواب رفتن ما کمک می کند. یکی از ساده ترین هایش این است که وقتی شب ها پیش از خواب کتاب می خوانید، چشم هایتان و همچنین ذهنتان پس از مدتی خسته می شود و آن حالت خواب آلودگی که منتظرش بودید سراغتان می آید. گفتیم هم چشم و هم ذهن، چون حتی با شنیدن کتاب صوتی و یا شنیدن داستان از زبان شخصی دیگر هم این اتفاق برایتان پیش می آید.
خداحافظی با کورتیزول
امروزه تقریبا هر کسی فارغ از اینکه در کدام مقطع سنی است و شغلش چیست و درآمدش چقدر است، نگرانی ها و دغدغه های فکری خودش را دارد. این ذهن شلوغ و غیرمتمرکز، صرفا با رفتن به تخت خواب آرام نمی گیرد و باید فکری به حالش کرد. کتاب ها و به ویژه داستان ها می توانند ما را از این نگرانی های ذهنی دور کنند و به عالم خودشان ببرند. ضمن اینکه طبق تحقیق و پژوهشی که انجام شده، این نتیجه به دست آمده که کتاب خواندن قبل از خواب میزان هورمون کورتیزول (هورمون استرس) را کم و ما را آماده یک خواب آرام و عمیق می کند.
تقویت حافظه
یکی از راه های افزایش دامنه لغت، مطالعه کتاب است. شما حتی اگر به طور آگاهانه به کلمه ها دقت نکنید، این واژه ها و جمله ها در ذهن شما ثبت می شوند و با آنها آشنایی پیدا می کنید. از طرف دیگر به این خاطر که مغز شما هنگام مطالعه در حال پردازش اطلاعات است، پس این کار یک تمرین ذهنی برای شما حساب می شود. حافظه و دقت، چیزهایی هستند که با افزایش سن و به مرور زمان کمرنگ می شوند. طبق مطالعه و پژوهشی 14 ساله که سال 2020 به چاپ رسید، مشخص شد آنهایی که طی هفته دست کم یک بار مطالعه می کنند، کمتر از دیگران با مشکل زوال شناختی روبرو می شوند.
چند توصیه برای کتاب خواندن قبل از خواب
برای کتاب خواندن بهتر است فضای اتاق نور کافی داشته باشد. اگر لازم است چراغ اتاق را خاموش کنید، یک آباژور کوچک یا چراغ مطالعه کنار دستتان بگذارید. چنانچه کسی کنارتان است و نمی خواهید نوری اذیتش کند، می توانید یک چراغ مخصوص مطالعه تهیه کنید؛ این چراغ ها مثل یک گیره هستند که به بالای کتاب وصل می شوند و نور را فقط روی صفحه کتاب می اندازند.
تمرکزتان روی کتاب باشد؛ اگر تلویزیون روشن است یا مدام حواستان به موبایل است که پیامی دریافت کنید، بهتر است کنارشان بگذارید تا ذهنتان فقط درگیر کتاب باشد. شما می خواهید به آرامش برسید و آماده خواب شوید، نه اینکه انرژی بیشتری از مغزتان بگیرید!
بهتر است سراغ کتابی بروید که پیچیدگی نداشته باشد تا ذهن شما درگیر فهمیدن موضوع و حل کردنش نشود. شعرهای لطیف و رمان های ساده و کوتاه پیشنهادهای خوبی هستند. البته محدودیتی در انتخاب کتاب ندارید، فقط باید متنی ساده و به دور از ابهام و معما و طرح مسئله ای دشوار باشد.
برای راحتی بیشتر هنگام مطالعه و قرار گرفتن سر در موقعیتی درست، حالتی نشسته به خود بگیرید و یک بالش طبی ( دور گردنی ) پشت سرتان بگذارید. به جای گذاشتن کتاب روی زمین، آن را در دست و مقابل چشمتان بگیرید.
توصیه می شود برای اینکه شب ها نور وسایل الکترونیکی چشم شما را اذیت نکند، ترجیحا کتاب کاغذی بخوانید یا اگر عضو اپلیکیشن کتابخوانی هستید، از یک دستگاه کتابخوان استفاده کنید. فرق دستگاه کتابخوان با موبایل در نحوه نمایش است؛ دستگاه های کتابخوان جوهر الکترونیکی دارند و هیچ نوری از آن پخش نمی شود. به این ترتیب هم چشمتان آسیب نمی بیند و هم حسی شبیه مطالعه کتاب کاغذی را تجربه می کنید. قیمت این کتابخوان ها کمتر از قیمت موبایل هوشمند است.
چنانچه مجبورید کتاب را از روی موبایل بخوانید، بهتر است نور آن را بسیار کم نگه دارید و همچنین گزینه Eye Comfort را هم فعال کنید. این قابلیت که در اغلب گوشی های هوشمند وجود دارد، نور آبی رنگی که ممکن است شما را دچار اختلال خواب کند به رنگی گرم تبدیل می کند. به این ترتیب مشکل را تا حد امکان کاهش می دهید.
چه کتابی بخوانیم؟
نمی خواهیم آنقدر شما را محدود کنیم که قید کتاب خواندن را بزنید! اینها فقط پیشنهادهایی کلی است برای اینکه قبل از خواب به آرامش ذهنی برسید. برای مثال وقتی بخواهیم توصیه ای درباره انتخاب کتاب بکنیم، می گوییم بهتر است سراغ ادبیات ژانر وحشت نروید چون ممکن است باعث ترس شما شود و این موضوع روی کیفیت خوابتان و آنچه در خواب می بینید تاثیر بگذارد. یا اینکه کتاب هایی که نیاز به حل مسئله و محاسبه و بررسی دارند، برای شب هنگام چندان مناسب نیستند. اگر اهل داستان هستید می توانیم به شما آثار هوشنگ مرادی کرمانی، خالق «قصه های مجید» و در بین نویسنده های خارجی، کتاب های شل سیلور استاین، معروف به عمو شلبی را پیشنهاد کنیم. بازخوانی کتاب هایی که از دوران نوجوانی با آنها خاطره دارید هم انتخابی بامزه و مفرح است
کلام پایانی
پا به دنیای اعجاب انگیز کتاب ها بگذارید و کمی از این شلوغی ذهنی و فکرهای تمام نشدنی فاصله بگیرید تا موقع خواب به آرامش ذهنی برسید. مطالعه کتاب هورمون استرس را کاهش می دهد، فکر ما را روی داستان و متن متمرکز می کند و منجر به تقویت حافظه و افزایش دامنه لغات ما می شود. نکته هایی که در این متن آمده برای محدود کردن انتخاب شما نیست، بلکه قرار است کاری کند تجربه مطالعه کتاب قبل از خواب برای شما لذتبخش و خوشایند باشد. کتاب را در فهرست کارهای روزانه تان بگذارید؛ ما همانطور که به غذای جسم نیازمندیم به خوراک روح هم احتیاج داریم.
