فهرست محتوا
وقتی خسته ایم نیاز شدیدی به خواب احساس می کنیم، پس چرا وقتی می خوابیم هم باز خسته ایم؟ یا چرا صبح ها وقتی حتی هنوز روزمان شروع نشده بی حال و کسل هستیم؟ اصلا آیا این خستگی با دوباره خوابیدن رفع می شود؟ سعی می کنیم در این مطلب دلایل خستگی بعد از خوابیدن را بیان کنیم و به تمامی این سوال ها جواب بدهیم.
چرا وقتی بیدار می شویم خسته ایم؟
شاید یکی از سریع ترین جواب هایی که می شود درباره دلایل خستگی بعد از خوابیدن مطرح کرد این است که ما «اینرسی خواب» را تجربه می کنیم. اگر کمی با فیزیک آشنایی داشته باشید می دانید که این اصطلاح به معنی مقاومت طبیعی یک جسم ساکن در برابر حرکت است. اینرسی خواب به حالتی مبهم گفته می شود که بین خواب و بیداری داریم؛ یعنی حتی وقتی که جسم ما بیدار باشد مغز ما کمتر از حالت معمول هوشیار است. احتمالا شما هم چنین حسی را تجربه کرده اید و حتی شاید در این وضعیت اشتباه های بامزه ای هم مرتکب شده اید. این حس بین یک ربع تا یک ساعت ممکن است طول بکشد و حتی برای برخی بیشتر ادامه پیدا کند. به همین خاطر اگر نیاز است پس از بیدار شدن کاری انجام دهید که احتیاج به هوشیاری کامل دارد (مثل رانندگی) کمی به خودتان زمان بدهید.
چطور اثر اینرسی خواب را کاهش دهیم؟
همانطور که توضیح دادیم، اینرسی خواب که یکی از مهمترین دلایل خستگی بعد از خوابیدن به شمار می رود، یک حالت طبیعی و عادی است و مشکل به حساب نمی آید. با این حال شاید بخواهید اثرش را کاهش دهید و کنترل کنید. چند روش بسیار ساده برای این کار وجود دارد که به طور تیتروار به آنها اشاره می کنیم.
- خوابیدن در طول روز را به کمتر از نیم ساعت کاهش دهید.
- زمان کافی خواب شبانه حدودا 8 ساعت است؛ سعی کنید مدت خوابتان کم نشود.
- نوشیدن یک استکان چای یا قهوه پس از بیدار شدن، کمک کننده است.
بالا بردن کیفیت خواب
درست است که می گویند 8 ساعت خواب زمان بسیار خوب و کافی برای استراحت بدن است، اما باید این خواب کیفیت خوبی داشته باشد. خودتان تصور کنید شخصی را که حتی ممکن است بیشتر از 8 ساعت بخوابد اما مدام در جای خود غلت می زند یا موقعیتش را عوض می کند؛ طبیعتا این فرد بعد از بیدار شدن آن احساس شادابی و نشاط لازم را نخواهد داشت. بیایید دلایلی را که باعث کاهش کیفیت خواب می شوند بررسی کنیم چون اینها رابطه مستقیمی با دلایل خستگی بعد از خوابیدن دارند.
انتخاب تشک مناسب
بدیهی است که تشک یکی از عوامل تعیین کننده در داشتن خواب باکیفیت است. انتخاب نوع تشک به سلیقه شما برمی گردد اما بهتر است هنگام خرید تشک، در کنار ملاک های مختلفی که در نظر می گیرید، به سلامتی خودتان هم توجه کنید. به این منظور بهتر است سراغ تشکی بروید که میزان سفتی اش در حد معمول و متوسط باشد. شاید تشک های بسیار نرم به نظر جالب تر برسند اما به خاطر حالتی که دارند، شکل و فرم عادی و طبیعی ستون فقرات را تغییر می دهند و به کمر فشار می آورند. ضمنا به یاد داشته باشید که تشک هم مثل هر چیز دیگری عمر مفید دارد؛ طبیعتا بعد از گذشت 10 سال، دیگر آن کیفیت اولیه اش را نخواهد داشت.
دمای هوای اتاق
البته که هر کسی بنا به طبع و حس و حال خودش دمای خانه را تنظیم می کند ولی بهتر است فضای خانه کمی خنک باشد. اینطور بدن شما در وضعیت دمایی بهتری به خواب می رود. ضمنا می توانید برای گرم نگه داشتن پای خود، جوراب به پا کنید. یک گزاره معروف مبنی بر ضعیف شدن چشم به خاطر پوشیدن جوراب وجود دارد که احتمالا از زبان مادرتان آن را شنیده اید؛ با این حال هیچ دلیل علمی برای چنین موضوع پیدا نشده. حتی برخی پیشنهاد می کنند که با جوراب بخوابید. البته باید مواردی مثل تمیز بودن جوراب، ضخیم یا تنگ نبودنش را در نظر بگیرید تا مشکلی برایتان پیش نیاید.
سکوت خانه
شاید برای شما هم پیش آمده باشد که با وجود سروصدا در خانه یا حین تماشای تلویزیون خوابتان برده. اما همانطور که گفتیم صرفا عمل خوابیدن ملاک نیست. سروصدای محیط کیفیت خوابتان را پایین می آورد و حتی ممکن است شما را بیدار کند. پس برای تجربه خواب لذتبخش و کافی، سعی کنید شرایط مناسبی را ایجاد کنید. وقتی که پلک چشمتان سنگین می شود و احساس می کنید دارید به خواب می روید، رادیو و تلویزیون را خاموش کنید. هرچه محیط ساکت تر باشد خواب بهتری هم خواهید داشت.
نوشیدن
گفتیم که برای کنترل یکی از دلایل خستگی بعد از خوابیدن، پس از بیداری می توانید قهوه (یک نوشیدنی کافئین دار) بنوشید، اما قبل از خواب نباید سراغ چنین نوشیدنی هایی بروید. فارغ از این موضوع که خود قهوه می تواند به خواب رفتنتان را به تاخیر بیندازد، اگر پیش از خواب نوشیدنی بخورید احتمال دارد میانه خواب ناچار شوید به دستشویی بروید. ضمنا لابد می دانید که شکلات هم کافئین دارد؛ پس بهتر است دو سه ساعت قبل از خواب شکلات نخورید. بله، یکی از دلایل خستگی بعد از خوابیدن تغذیه نامناسب است.
تلفن همراه همراهتان نباشد!
بسیاری عادت کرده اند که پیش از خواب و در حالی که روی تخت خواب دراز کشیده اند، به گوشی خود نگاه کنند و در شبکه های اجتماعی گشت بزنند یا فیلم ببینند. اگر شما هم جزو این گروه هستید بد نیست بدانید که آن نور آبی صفحه گوشی شما، مانع تولید هورمون خواب در بدنتان می شود و در نتیجه زمان خواب شما را با مشکل مواجه می کند. برای حل کردن این مشکل هیچ راه میانبری ندارید! اگر اراده ای قوی دارید که بهتر است دو ساعت پیش از خوابتان، موبایل و سایر گجت ها را کنار بگذارید. اگر هم اراده قوی ای ندارید، می توانید از گزینه Eye Comfort گوشی استفاده کنید (احتمال دارد در مدل های مختلف نام دیگری داشته باشد.) این ویژگی از چشم شما برابر نور آبی صفحه نمایش محافظت می کند. معمولا این ویژگی را در شب به کار می گیرند.
اضطراب
هر انسانی مشکل ها و دغدغه های فکری خودش را دارد و بسیاری از این فکرها در سکوت شب و هنگام خواب به سراغ ما می آیند. نگرانی و اضطراب به شدت روی کیفیت خواب شما تاثیر می گذارد و یکی از دلایل خستگی بعد از خوابیدن به حساب می آید. این موضوع مفصل تر از آن است که بتوان در یک بند درباره اش صحبت کرد و راه حلی یک جمله ای برایش گفت. برای رسیدن به جوابی کامل و دقیق، بهتر است یک مقاله در این رابطه بخوانید. فقط برای آنکه این مشکل را بدون ارائه راه حل رها نکنیم، دو راه ساده پیش پایتان می گذاریم. راه اول شنیدن صداهای آرامشبخش است؛ این صداها لزوما موسیقی بی کلام نیستند. معمولا صداهایی از طبیعت اند مثل صداهای جزئی در شب، یک شومینه روشن، صدای پرندگان و … راه دوم مطالعه کتاب است. دل به دنیای خوب قصه ها بدهید و ذهنتان را آرام کنید.
سکون و بیکاری
شاید به نظر برسد که با بی حرکتی و فعالیت نکردن باید خواب بهتری در انتظار ما باشد گمان کنیم یکی از دلایل خستگی بعد از خوابیدن کار زیاد است، اما اینطور نیست. یکجا نشستن، تحرک نداشتن و هیچ کاری نکردن بیشتر از آنکه باعث آسودگی ما شوند، حس کرختی و بی رمقی به ما می دهند. این بی حوصلگی حتی می تواند خواب ما را به تاخیر بیندازد. در واقع اگر به اندازه کافی تحرک و فعالیت نداشته باشید، بدن شما به صرف انرژی کم عادت می کند؛ در نتیجه وقتی که کارهای روزانه و معمولی خودتان را انجام می دهید خیلی زود احساس خستگی می کنید. سازمان بهداشت جهانی توصیه می کند در هفته حداقل 250 دقیقه تمرین بدنی داشته باشید. با کمی ورزش، خواب بهتری خواهیم داشت.
مشکل زوج ها
یکی از دلایل بی خوابی یا خواب نامناسب، مشکلاتی است که شریک زندگی شما دارد! وقتی تخت خوابتان را با کسی شریک می شوید، چنین چالش ها و اتفاق هایی هم اجتناب ناپذیر است. اگر کسی که کنارتان می خوابد خروپف می کند، بهتر است او را پیش یک متخصص ببرید. اغلب با درمان درست مشکل برطرف می شود. ضمنا آپنه خواب (شرایطی که به طور لحظه ای و موقت تنفس قطع و برقرار می شود) برای بسیاری از کسانی که در خواب خروپف می کنند پیش می آید.
جمع بندی
دلایل خستگی بعد از خوابیدن زیاد است و به عوامل متعددی برمی گردد. بخشی از این خستگی طبیعی و عادی است که به خاطر اثر اینرسی خواب اتفاق می افتد و برخی دیگر به خاطر عواملی چون سبک زندگی، تغذیه و حالت روحی است. برای کاهش این خستگی باید به اندازه کافی خوابید و خواب باکیفیتی هم داشت. در این مطلب به طور کامل توضیح دادیم که چطور می توان خواب باکیفیتی را تجربه کرد. با وجود سختی ها و ناملایمات زندگی، امیدواریم هر شب خوابی آرام و دلنشین داشته باشید.
